Aranzadiko arkeologoek Irulegiko (Nafarroa) Burdin Aroko aztarnategian esku formako brontzezko xafla bat aurkitu dute, bost hitz baskoirekin, iberiar sistema grafikoa egokituz. Horrela, baskoiak alfabetatuta zeudela eta idazkera erabiltzen zutela ondorioztatzen dute adituek.

Mattin Aiestaran Aranzadiko arkeologo eta Irulegiko aztarnategiko zuzendariak azpimarratu duenez, aurkikuntza honekin “argi geratu da” baskoiak alfabetatuta zeudela, iberiar penintsulako garai hartako herri asko bezala.

Adituak dioenez, Aranzadiko filologoek hamarkadak zeramatzaten pentsatzen Burdin Aroko baskoiek bazutela idazkeraren bat, baina hipotesi bat besterik ez zela. Orain, aurkikuntza horrekin, hipotesi hori egiaztatzeko urrats sendoa eman dela ziurtatu du. “Idoloen sistema grafikoa edo signarioa hartu, egokitu eta beren hizkuntzan idazteko erabili zutela dirudi. Ez zen euskara, baizik eta euskara deitzen den hori, duela 2100 urteko euskararen aurrekaria “.

Esku formako brontzezko xafla horretan, Javier Velaza Bartzelonako Unibertsitateko epigrafian adituak eta Joaquín Gorrochategui hizkuntzalariak bost hitz aurkitu dituzte inskribatuta, eta horietako bat bakarrik deszifratu edo itzuli ahal izan da: “Sorioneku (Zorioneko)”.

Arkeologia- eta hizkuntza-munduan berrikuntza esanguratsuak dituen aurkikuntza paregabea da hau. Hala ere, oraindik argitu gabe dago euskararen jatorriaren zalantza handia.